*Τύφλωση απροσεξίας» (Inattentional Blindness)*

[fazer63]

Δημοσιεύθηκε: 6:23 pm Παρ Οκτ 26, 2007 Θέμα δημοσίευσης: Τυφλωση απροσεξιας.Καντε ενα κοπο και διαβαστε!

--------------------------------------------------------------------------------

*Τύφλωση απροσεξίας» (Inattentional Blindness)*


«Αόρατοι» γορίλες και μοτοσυκλετιστική ασφάλεια
Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε από τον υπεύθυνο της ιστοσελίδας της ΜΟΤ.Ο.Ε. Δημήτρη Κουφογιάννη, με αφορμή το τραγικό ατύχημα που στοίχισε την ζωή του Χρήστου Χούλιαρη και της Κατερίνας Οικονόμου στις 28 Ιουνίου 2003 και αφιερώνεται στη μνήμη τους.

Βασίστηκε σε ανάλογο άρθρο του Lance Oliver της Αμερικανικής
Ομοσπονδίας Μοτο-συκλετιστών (A.M.A.) σχετικά με κάποια πειράματα πάνω στην «τύφλωση απροσεξίας».


================================================== ===========


Ένα συνηθισμένο ατύχημα

Τα φώτα της μοτοσυκλέτας είναι αναμμένα. Φοράτε ένα πολύχρωμο μπουφάν και ένα εξίσου πολύχρωμο κράνος καθώς κινείστε αμέριμνος σε έναν επαρχιακό δρόμο. Ο οδηγός του αυτοκινήτου έχει σταματήσει στην διασταύρωση και δείχνει να ελέγχει τον δρόμο κοιτώντας και προς το μέρος σας. Και ξαφνικά ξεκινάει, παραβιάζει την προτεραιότητα και διασχίζει την διασταύρωση, κλείνοντάς σας κάθε δίοδο διαφυγής! Η σύγκρουση είναι σφοδρή και μόνον η καλή σας τύχη μπορεί να βοηθήσει να αποφύγετε κάποιον βαρύτατο τραυματισμό ή ακόμη και τον θάνατο. Αργότερα ο οδηγός του αυτοκινήτου «εξηγεί», εμφανώς σοκαρισμένος, στον τροχονόμο: «δεν τον είδα»!!!

Γιατί άραγε ένας μάλλον έμπειρος οδηγός αυτοκινήτου, ο οποίος σταμάτησε να ελέγξει τον δρόμο πριν τον διασχίσει, δεν είδε καθόλου την μοτοσυκλέτα που έρχονταν κατά πάνω του;

Εκτός από το παραπάνω, δυστυχώς αρκετά συνηθισμένο παράδειγμα με τον οδηγό του αυτοκινήτου και τον μοτοσυκλετιστή, υπάρχουν και χιλιάδες άλλα ανάλογα παραδείγματα όπου θεωρητικά έμπειρα και καλά εκπαιδευμένα άτομα έκαναν παρόμοια και πολλές φορές εξίσου θανατηφόρα λάθη.

Μια νοσοκόμα βγάζει ένα φιαλίδιο από το ντουλάπι όπως κάνει κάθε μέρα. Κοιτάζει την ετικέτα, γεμίζει την σύριγγα με το περιεχόμενο και κάνει την ένεση στον ασθενή. Ο άρρωστος δέχεται μια δόση από ένα λάθος φάρμακο και πεθαίνει «ανεξήγητα»!

Ένας κυβερνήτης υποβρυχίου παρατηρεί από το περισκόπιο και δεν βλέπει τίποτα τριγύρω. Δίνει διαταγή για ανάδυση και ξαφνικά ακούει έναν δυνατό μεταλλικό ήχο και νοιώθει έναν ακόμη πιο δυνατό κραδασμό. Αντιλαμβάνεται ότι έχει αναδυθεί με ένα πλοιάριο ακριβώς από πάνω του, αλλά είναι ήδη πολύ αργά. Το πλοιάριο αναποδογυρίζει και βυθίζεται, παρασέρνοντας εννέα μέλη του πληρώματος του στον βυθό.

Ένας πιλότος και ο συγκυβερνήτης του παρατηρούν μια λυχνία να αναβοσβήνει στον πίνακα οργάνων. Είναι αρκετά προσηλωμένοι σ' αυτό και δεν παρατηρούν ότι χάνουν γρήγορα ύψος, με αποτέλεσμα την συντριβή του αεροσκάφους, με πάνω από εκατό θύματα.


Το πείραμα του γορίλα
Όλα τα παραπάνω παραδείγματα είναι αληθινά και μαζί με πολλά άλλα ώθησαν τον Daniel Simons και τον Christopher Charbis, καθηγητές ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ να ψάξουν να βρουν τα αίτια που προκάλεσαν αυτά τα «ανθρώπινα λάθη» και κάποια πιθανή σύνδεση μεταξύ τους. Τα απέδωσαν σε ένα φαινόμενο που ονόμασαν «Τύφλωση Απροσεξίας» αν μπορούμε να μεταφράσουμε έτσι τον αγγλικό όρο Inattentional Blindness. Ένα φαινόμενο που είναι γνωστό από χρόνια, αλλά οι πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι είναι πολύ πιο συνηθισμένο από ότι κανείς φαντάζεται και ότι είναι ένας από τους κύριους παράγοντες για ατυχήματα που οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος. Τα πειράματα και τα συμπεράσματά τους μας βοηθούν να καταλάβουμε γιατί σε όλα τα παραπάνω η κοινή δικαιολογία είναι: «δεν το είδα».
Το άτομο που έκανε το λάθος συχνά χαρακτηρίζεται με ευκολία «απρόσεκτο». Όμως το να κατηγορείς κάποιον για απροσεξία, βλακεία ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να προσφέρει μια «συναισθηματική κάθαρση» αλλά δεν βοηθάει στο να εξηγηθεί γιατί τέτοια ατυχήματα είναι τόσο κοινά.

Γιατί έξυπνοι, επιμελείς, προσεκτικοί άνθρωποι τόσο συχνά αποτυγχάνουν να δουν το προφανές;

Ένα συγκεκριμένο πείραμα με μεγάλο ενδιαφέρον ήταν το «πείραμα του γορίλα» στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω. Σ' αυτό οι δύο καθηγητές έβαλαν μια μεγάλη ομάδα φοιτητών και άλλων συμμετεχόντων στο πείραμα να παρακολουθήσουν ένα βίντεο με δύο ομάδες των τριών αθλητών οι οποίοι αντάλλασσαν πάσες μεταξύ τους με μια μπάλα του μπάσκετ.
Ένα μέρος των συμμετεχόντων είχε αποστολή να μετρήσει πόσες πάσες αντάλλαξαν οι παίκτες (η «εύκολη αποστολή») και οι υπόλοιποι έπρεπε να μετρήσουν πόσες πάσες χτύπησαν το έδαφος και πόσες όχι (η «δύσκολη αποστολή»). Κατά τη διάρκεια του βίντεο μια κοπέλα κρατώντας μια ομπρέλα διασχίζει την σκηνή. Σε μια άλλη εκδοχή του βίντεο η κοπέλα είναι ντυμένη με στολή γορίλα και πάλι διασχίζει τη σκηνή.

Τέλος σε μια τρίτη βέρσιον η κοπέλα-γορίλας σταματά στη μέση της σκηνής και αφού χτυπήσει δύο-τρεις φορές το στήθος της (όπως κάνουν συνήθως οι γορίλες) συνεχίζει τον δρόμο της μέχρι την άλλη άκρη.

Εδώ αρχίζει το τρομακτικό μέρος του πειράματος:

Tο σαράντα έξι τοις εκατό (46%) των συμμετεχόντων ΔΕΝ είδαν την κοπέλα με την ομπρέλα ή τον γορίλα στα δύο πρώτα βίντεο. Στο τρίτο βίντεο το πενήντα τοις εκατό (50%) ΔΕΝ πρόσεξε τον γορίλα!

«Βασικά οι άνθρωποι όταν είναι συγκεντρωμένοι σε ένα καθήκον δεν παρατηρούν κάτι άσχετο με αυτό διότι δεν το περιμένουν», εξηγεί ο καθηγητής Simons.

«Η αίσθηση των ανθρώπων είναι ότι αν κάτι διαφορετικό εμφανιστεί ξαφνικά στο προσκήνιο θα το παρατηρήσουν» προσθέτει ο καθηγητής «αλλά αυτή η αίσθηση τελικά δεν είναι σωστή». Τo ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην περίπτωση του μοτοσυκλετιστή.

Σε μια «θάλασσα» αυτοκινήτων μια μοτοσυκλέτα μπορεί να είναι το «κάτι διαφορετικό» που ο οδηγός δεν περιμένει να δει, ελέγχοντας τον δρόμο για πιθανά επερχόμενα αυτοκίνητα, και κατά συνέπεια δεν το βλέπει. Το κλειδί είναι η προσοχή, η προσήλωση.

Στο πείραμα του Χάρβαρντ πολύ λιγότεροι άνθρωποι που ήταν επιφορτισμένοι με την «δύσκολη αποστολή» εντόπισαν τον γορίλα από αυτούς που είχαν την «εύκολη αποστολή». Η προσοχή τους ήταν συγκεντρωμένη πολύ περισσότερο στην αποστολή τους και οι πόροι του εγκεφάλου τους πολύ περισσότερο απασχολημένοι, οπότε ήταν δυσκολότερο να παρατηρήσουν κάτι άσχετο.

Ο Simons επισήμανε ότι αρκετοί από τους συμμετέχοντες στο πείραμα δεν πίστευαν καν ότι υπήρχε γορίλας στο βίντεο, μέχρι που έκπληκτοι το είδαν για δεύτερη φορά, μην πιστεύοντας ότι δεν πρόσεξαν κάτι τόσο οφθαλμοφανές.

Η παραπάνω έρευνα δείχνει να φέρνει πολύ άσχημα μαντάτα για τους μοτοσυκλετιστές. Αποδεικνύει πως, ότι κι αν κάνουμε, κάποιοι οδηγοί δεν πρόκειται να μας δουν. Και εμπλέκει άμεσα με το αντικείμενο οτιδήποτε αποσπά μέρος της προσοχής του οδηγού, όπως η χρήση τηλεφώνου κατά την οδήγηση, η συζήτηση με τους συνεπιβάτες, η ακρόαση μουσικής κ.λπ.

Εν τω μεταξύ μια άλλη έρευνα με το ίδιο θέμα στο πανεπιστήμιο του Σάσεξ στην Αγγλία ανακάλυψε ότι οι έμπειροι οδηγοί έχουν στην πραγματικότητα λιγότερες πιθανότητες να εντοπίσουν ενδεχόμενους κινδύνους από μη αναμενόμενες καταστάσεις.

Η εν λόγω έρευνα, που ανέλυε τις κινήσεις των ματιών οδηγών που παρακολουθούσαν βίντεο με προσομοίωση των συνθηκών κυκλοφορίας, δείχνει ότι η πολυετής οδηγική εμπειρία «εκπαιδεύει» κάποιον να βλέπει το αναμενόμενο, πολλές φορές ακόμη κι αν αυτό δεν είναι εκεί.

[zefuros]

εξαιρετικά ενδιαφέρον αρθρο. Τωρα εξηγούνται κάποια πράγματα...

[Kiwi]

Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και η τεχνική του καμουφλάζ όπου ενώ το μάτι μπορεί να βλέπει το καμουφλαρισμένο αντικείμενο ο εγκέφαλος το αγνοεί εστιάζοντας στη γενικότερη εικόνα. Έτσι μας δημιουργεί την αίσθηση ότι δε βλέπουμε το καμουφλαρισμένο αντικείμενο.

Για παράδειγμα αν κοιτάμε ένα κλαδί στο οποίο βρίσκεται ένα τζιτζίκι, πολύ πιθανό να μη δούμε το τελευταίο μιας και ο εγκέφαλος δεν αναλύει κάθε χιλιοστό του κλαδιού προκειμένου να δει το τζιτζίκι. Αν όμως συγκεντρωθούμε στο να βρούμε το τζιτζίκι, ο εγκέφαλος εστιάζει στη μορφή του τζιτζικιού και αυτόματα το μάτι ψάχνει για τη συγκεκριμένη μορφή πάνω στο κλαδί.

[papa]

aninttetional blindness εχω την εντυπωση οτι ειναι το σωστο..

inttention ειναι η προθεση

inttentional ειναι το εκ προθεσεως

aninttentional ( με την χρηση του στερητικου α συν το ν μια και η επομενη λεξη αρχιζει απο φωνηεν) ειναι το ανευ προθεσεως, αθελα δηλαδη

το inanttentional δεν το εχω ξανακουσει/ξαναδει ποτε (χωρις αυτο να σημαινει οτι αποκλειεται να κανω λαθος) και γραμματικα τουλαχιστον δεν ειναι σωστο

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από papa το inanttentional δεν το εχω ξανακουσει/ξαναδει ποτε (χωρις αυτο να σημαινει οτι αποκλειεται να κανω λαθος) και γραμματικα τουλαχιστον δεν ειναι σωστο

in-attentional παπιτούλη μου γλυκέ. Από το attention (προσοχή)
το άλλο είναι intention

[Kiwi]

Αρχική Δημοσίευση από purple anemone in-attentional παπιτούλη μου γλυκέ. Από το attention (προσοχή) το άλλο είναι intention

Μη τον αποπαίρνεις. Η ηλικία βλέπεις...

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από Kiwi Μη τον αποπαίρνεις. Η ηλικία βλέπεις...

Εγώ βρε αποπαίρνω τον παπιτούλη; Ουδεπόποτε!!!

[papa]

Αρχική Δημοσίευση από purple anemone in-attentional παπιτούλη μου γλυκέ. Από το attention (προσοχή) το άλλο είναι intention

δεκτον μαναρακι μου...δεν ημουν σιγουρος αλλωστε ως αφησα να διαφανει...


παλιοστριγκλα...

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από papa παλιοστριγκλα...

σνιφ! σνιφ! όχι πες μου... θα σε διόρθωνε άλλος τόσο γλυκά;

[papa]

πατ πατ πατ....


και γιατι νομιζεις σε ειπα μαναρακι;;;

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από papa και γιατι νομιζεις σε ειπα μαναρακι;;;

Και για να γυρίσουμε στο θέμα... που ομολογουμένως είναι και ενδιαφέρον.
ΞΑΝΑδιάβασα το άρθρο... ωραία, το καταλαβαίνω όλο αυτό και λίγο πολύ το αντιλαμβανόμασταν το πρόβλημα έτσι κι αλλιώς όλοι μας - περί συγκέντρωσης, προφανούς, κλπ κλπ.
Μερικοί άνθρωποι μάλιστα το έχουν "έμφυτο" να μη βλέπουν το προφανές ή το "εύκολο"
Προτείνεται κάποια "λύση" σε όλο αυτό ή.... έτσι;

[Kiwi]

Αρχική Δημοσίευση από purple anemone Προτείνεται κάποια "λύση" σε όλο αυτό ή.... έτσι;

Μα δεν είναι "πρόβλημα". Είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλος σε συγκεκριμένες καταστάσεις.

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από Kiwi Μα δεν είναι "πρόβλημα". Είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλος σε συγκεκριμένες καταστάσεις.

Εντάξει, κάπως έπρεπε να το εκφράσω. Το θέμα είναι, υπάρχει κάποιος τρόπος να το μειώνουμε αυτό ή να εξασκούμε τον εγκέφαλο να "αναγνωρίζει" καλύτερα τέτοιες "παγίδες" ή να συγκεντρώνεται σε πιο χμ... "σημαντικά" σημεία; (τώρα οι χαρακτηρισμοί είναι σχετικοί - και όχι, δε ρωτάω για σκίσιμο)

[pazo]

Η κατάσταση αυτή (Inattentional Blindness), μου θυμίζει τις περιπτώσεις εκείνες που ψάχνω εναγωνίως σε όλο το σπίτι κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο (κλειδιά, κινητό, κάποιο παιχνίδι των παιδιών κλπ) για ώρα κι ενώ είμαι σίγουρος πως κοίταξα σε όλα τα πιθανά σημεία (πλέοντας σε πελάγη απελπισίας), το βρίσκω ξαφνικά μπροστά μου, να με παρατηρεί κοροϊδευτικά, με τη γλώσσα έξω...

[Morgul]

Αρχική Δημοσίευση από purple anemone Εντάξει, κάπως έπρεπε να το εκφράσω. Το θέμα είναι, υπάρχει κάποιος τρόπος να το μειώνουμε αυτό ή να εξασκούμε τον εγκέφαλο να "αναγνωρίζει" καλύτερα τέτοιες "παγίδες" ή να συγκεντρώνεται σε πιο χμ... "σημαντικά" σημεία; (τώρα οι χαρακτηρισμοί είναι σχετικοί - και όχι, δε ρωτάω για σκίσιμο)

Ο εγκέφαλός μας (σε αντίθεση με το τι λένε διάφορες new age σχολές) κάνει δύο πράγματα εξαιρετικά καλά: αναγνωρίζει τάσεις και σχήματα (pattern matching — χωρίς το οποίο δεν έχουμε όραση, ακοή, γλώσσα, αναλυτική λογική, σεξ [δοκίμασε να βρεις σύντροφο όταν δε μπορείς να ξεχωρίσεις έναν άνθρωπο από ένα σύννεφο]) και αγνοεί πράγματα.

Οκ, είναι υπεραπλούστευση.

Από τη σκοπιά της καθαρής πληροφορικής (όχι της επιστήμης υπολογιστών, της πληροφορικής, που μελετάει την αφηρημένη πληροφορία), ο εγκέφαλος είναι υποχρεωμένος να συμπιέσει τα πάντα. Πχ το μάτι περιλαμβάνει πάμπολλα συστήματα για να μειώνει τη σκηνή που βλέπουμε σε επίπεδα που προλαβαίνει να «κατεβάσει» ο εγκέφαλος από το πάναργο οπτικό νεύρο.

Κοινώς: βλέπουμε ελάχιστα πράγματα, αλλά ο εγκέφαλός μας συμπληρώνει τα κενά και μας δίνει την εντύπωση ότι έχουμε πλήρη εικόνα.

Πάρε βίντεο με το κινητό σου από κινούμενο αυτοκίνητο και θα δεις πόση πληροφορία χάνουμε (το κινητό διαβάζει 15-30 καρέ το δευτερόλεπτο, ο εγκέφαλος 10).

Δύο τρόποι υπάρχουν για να μειώσεις το πρόβλημα: (α) απόλυτη συγκέντρωση (που δεν είναι εφικτή αν δεν σταματάμε για ξεκούραση ανά 30-45 λεπτά πορείας, αν έχουμε πιει αλκοόλ ακόμα και στις επιτρεπτές ποσότητες, κλπ) και (β) οδήγηση σε ταχύτητα που επιτρέπει στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί το περιβάλλον του αποτελεσματικά. Και φυσικά θρησκευτική τήρηση αποστάσεων ασφαλείας που αποσκοπούν ακριβώς σ' αυτό.

Ξέρω, αιρετικές απόψεις, αλλά είμαι νέος οδηγός. Πού θα μου πάει, θα μάθω να κολλάω στα 60 εκατοστά πίσω από άλλους καθώς παραβιάζω το όριο ταχύτητας κατά 100 χλμ/ώρα και τότε θα γίνω «καλός» οδηγός (τώρα είμαι «ασφαλής» οδηγός, που απ'ότι μου λένε είναι καθαρή προσβολή).