Η Ισις Πανθέα, η Εφεσία Αρτεμις, ο Δίας Ηλιοπολίτης

[Xenios]

Αγνωστες πτυχές της ρωμαϊκής Αθήνας φωτίζουν τα τρία αγάλματα που βρέθηκαν στο οικόπεδο Μακρυγιάννη, στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης, εκεί όπου κατασκευάζεται το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Πρόκειται για ανατολικές θεότητες που δείχνουν πόσο ανοιχτοί ήταν οι Ελληνες στις ξένες λατρείες. Τις θαυμάσαμε άλλωστε στην έκθεση «Το Μουσείο και η ανασκαφή» που λειτουργεί από τον Ιούλιο στο κτίριο Βάιλερ. Την Ισιδα Πανθέα, αιγυπτιακής προέλευσης, που χρονολογείται στον 2ο - 3ο αι. μ.Χ., τον Δία Ηλιοπολίτη, προστάτη της «ωφέλιμης βροχής» από πεντελικό μάρμαρο και την Εφεσία Αρτέμιδα.

Γι’ αυτά τα αγάλματα μίλησε χθες στο Μουσείο Μπενάκη η τ. έφορος Ακροπόλεως, Ισμήνη Τριάντη, πρώτη μέρα του συμποσίου «Η Αθήνα κατά τη ρωμαϊκή εποχή». Για παράδειγμα, τον μικρό κορμό της Εφεσίας Αρτέμιδος που είναι κατασκευασμένος από λευκό μάρμαρο, λεπτόκοκκο και ύψους 9,3 εκ., ο οποίος βρέθηκε σε επίχωση ενός νεότερου τοίχου πάνω από ένα κτήριο, το οποίο, όπως σημειώνει η κ. Τριάντη, είναι μάλλον έπαυλη υστερορωμαϊκών χρόνων. Το αγαλμάτιο σώζεται ακέφαλο, ως λίγο κάτω από τη μέση. Η μορφή φέρει στο στήθος περιδέραιο ακόσμητο κοντά στο λαιμό και πιο κάτω, ένα ανθοπλόκαμο που τυλίγεται με ταινία παχύτερη στο μέσον που μειώνεται προς τα άκρα.

Πρόκειται για ανατολική θεά, η οποία στην Εφεσο ταυτίστηκε από τους Ελληνες με την Αρτεμη. Οι ομοιότητες με την Αρτεμη της Εφέσου οδηγούν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα «ότι είναι αντίγραφα του ιδίου εργαστηρίου και ότι πιθανώς το αγαλμάτιο της ανασκαφής στο οικόπεδο Μακρυγιάννη να είναι εισηγμένο».

Ανάλογα αγάλματα στην Aθήνα έχουμε λίγα - μας θύμισε η αρχαιολόγος. Το ένα βρίσκεται στις αποθήκες του Μουσείου Ακροπόλεως, το άλλο είναι αδημοσίευτο θραύσμα που φυλάσσεται στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (11 εκ. όλο κι όλο), ενώ ένα ακόμη θραύσμα από τον πόλο της θεάς «που είχε στο πάνω μέρος ένα οικοδόμημα και πιο κάτω φτερωτά λιοντάρια και γρύπες μπροστά, μια πόρτα και μια μέλισσα πίσω», ήταν κάποτε σε ιδιωτική συλλογή στην Αθήνα αλλά «είναι άγνωστο πού βρίσκεται σήμερα».

Ο Δίας Ηλιοπολίτης ήταν θεότητα που λατρευόταν στο σημερινό Baalbek του Λιβάνου και χρονολογείται στο τέλος του 1ου αι. μ.Χ., ενώ το άγαλμα της θεάς Ισιδας που βρέθηκε στο οικόπεδο Μακρυγιάννη το 1980, έχει ύψος 60 εκ. Αντίθετα, από το πρώτο άγαλμα που μάλλον προοριζόταν για οικιακή λατρεία, τα δύο τελευταία είναι λατρευτικά. Τι προκύπτει από τη γλαφυρή ομιλία της κ. Τριάντη; «Συμπεραίνεται ότι κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, οι λατρείες ανατολικών θεοτήτων είχαν μια θέση στην περιοχή της νότιας κλιτύος της Ακροπόλεως».

Πηγή : Καθημερινή