Γενετική Τροποποίηση

[Platinum]

Δυστυχώς το να γράψω κάτι για τη γενετική τροποποίηση οργανισμών πέραν των προφανών (και φοβούμαι ήδη γνωστών) αποδείχθηκε δύσκολο διότι ή προς το απλουστευτικό πήγαινε ή προς το πολύ λεπτομερειακό. Θα ξεκινήσω λοιπόν με μερικές, μάλλον γνωστές, έννοιες και θα επεκτεινόμαστε κατά περίπτωση ανάλογα με τις απορίες και το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων. Σε αυτή τη φάση θα παρακαλέσω να περιοριστούμε καθαρά στο επιστημονικό κομμάτι (στα γεγονότα με άλλα λόγια) της γενετικής τροποποίησης οργανισμών και όχι στις ευρύτερες συνέπειες (ή στο «ηθικό» κομμάτι) αυτής. Αυτά θα συζητηθούν αργότερα αφού πρώτα έχουμε ξεκαθαρίσει τα βασικά ώστε να είμαστε σίγουροι ότι μιλάμε για το ίδιο πράγμα αν μη τι άλλο (έχω παραστεί σε πολλές συζητήσεις για το μεγάλο αυτό θέμα όπου κάπου στη μέση προέκυπτε ότι οι συζητητές αγνοούσαν ή δεν είχαν κατανοήσει σωστά βασικές έννοιες, καθιστώντας φυσικά την περαιτέρω συζήτηση ανούσια –τουλάχιστον για έναν μορφωμένο άνθρωπο).

Κατ’ αρχάς το θέμα του ονομασίας. Ο όρος που περιγράφει το αντικείμενό μας είναι «Γενετική Τροποποίηση» και οι οργανισμοί που προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία λέγονται «Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί» - ΓΤΟ (Genetically Modified Organisms – GMO). Ο όρος μετάλλαξη και μεταλλαγμένο αναφέρεται σε τελείως διαφορετικό φαινόμενο και η χρήση του στην καθομιλουμένη (το πώς και γιατί επικράτησε θα το συζητήσουμε μαζί με αυτά που αφήσαμε για αργότερα) δεν σημαίνει ότι είναι σωστό να το χρησιμοποιούμε στα πλαίσια του παρόντος χώρου της βάσης.

Οι μεταλλάξεις αναφέρονται σε αλλαγές των γενετικού υλικού ενός οργανισμού (του γονιδιώματος, όπως λέγεται) οι οποίες μπορεί να συμβούν για διάφορους λόγους (πχ μεταλλαξογόνοι παράγοντες) και μπορεί να έχουν κάποιες συνέπειες ή όχι, οι οποίες μπορεί να είναι εκτεταμένες ή όχι, βλαβερές ή όχι κλπ κλπ. Το βασικό είναι ότι συμβαίνουν ανεξάρτητα από τη θέλησή μας ενώ και όταν είμαστε σε θέση να τις προκαλέσουμε, ελάχιστο έλεγχο έχουμε στο τελικό αποτέλεσμα (δηλαδή αν και τι θα γίνει).

Η γενετική τροποποίηση (για συντομία ΓΤ) είναι μια (αρκετά δύσκολη) διαδικασία ηθελημένη (δηλαδή δεν γίνεται χωρίς «ανθρώπινη παρέμβαση») η οποία δεν αφορά απλώς οποιεσδήποτε αλλαγές στο γονιδίωμα αλλά πολύ συγκεκριμένες επεμβάσεις στα γονίδια (τις οργανωτικές μονάδες της γενετικής πληροφορίας) με σκοπό συνήθως την προσθήκη νέων γονιδίων σε έναν οργανισμό είτε σπανιότερα τη μεταβολή της λειτουργίας υπαρχόντων γονιδίων. Και στις δύο περιπτώσεις ο σκοπός είναι να δώσουμε (ή και να αφαιρέσουμε σπανιότερα) κάποια «νέα» ιδιότητα (χαρακτηριστικό) στον οργανισμό. Να θυμίσω εδώ ότι τα γονίδια ελέγχουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού, άρα ένα «νέο» γονίδιο θα μας δώσει ένα καινούριο χαρακτηριστικό, πχ ένα χρώμα άνθους που δεν υπήρχε σε κάποιο φυτό.
Συνήθως (και εδώ αρχίζουν οι ενστάσεις) τα «νέα» γονίδια προέρχονται από διαφορετικό είδος οργανισμού. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για διαγονιδιακούς (transgenic) οργανισμούς.

Ο λόγος που μπορούμε να το κάνουμε αυτό είναι (σε γενικές γραμμές πάντα) ότι τα γονίδια «λειτουργούν» (εκφράζονται είναι ο σωστός όρος) με τους ίδιους μηχανισμούς σε όλους τους οργανισμούς και επιπλέον είναι γραμμένα σε μία κοινή για όλους τους οργανισμούς «γλώσσα» τον λεγόμενο γενετικό κώδικα.


Γιατί, όμως, να προτιμήσουμε αυτή τη διαδικασία και όχι την «κλασσική» μέθοδο που περιγράψαμε σε προηγούμενο θέμα (Ποικιλίες και Υβρίδια), δηλαδή διασταύρωση και επιλογή των απογόνων με τα επιθυμητά χαρακτηριστικά; Διότι, ο τρόπος αυτός είναι χρονοβόρος και επίπονος, ενώ, όπως έχουμε πει, συνήθως παίρνουμε ορισμένα μόνο από τα επιθυμητά χαρακτηριστικά και μάλιστα συχνά μαζί με ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά. Δεύτερον αν η ιδιότητα (το γονίδιο) που θέλουμε ανήκει σε άλλο είδος οργανισμού, προφανώς δεν υπάρχει καμμία δυνατότητα διασταύρωσης, άρα η ΓΤ είναι η μόνη επιλογή.

Η ίδια η ΓΤ γίνεται με τεχνικές της Γενετικής Μηχανικής (Genetic Engineering) δηλαδή ένα σύνολο μεθόδων που επιτρέπουν να εργαζόμαστε με το γενετικό υλικό σε μοριακό επίπεδο. Το κυριότερο μέρος είναι η απομόνωση του γονιδίου που μας ενδιαφέρει, δηλαδή από όλο το γονιδίωμα ενός οργανισμού, παίρνουμε ένα γονίδιο μόνο του. Στη συνέχεια εισάγουμε το γονίδιο αυτό σε έναν άλλο οργανισμό. Στα φυτά αυτό γίνεται πιο εύκολα και με μεγαλύτερη ακρίβεια με τη χρήση ενός βακτηρίου ενώ στα ζώα η τεχνική είναι λίγο «ακατέργαστη» καθώς απλώς εισάγουμε το γονίδιο σε γονιμοποιημένα ωάρια και ελπίζουμε ότι θα ενσωματωθεί στο γονιδίωμα (και όμως δουλεύει!). Αν όλα πάνε καλά θα έχουμε οργανισμούς με το νέο γονίδιο ενσωματωμένο και φυσικά με τη νέα ιδιότητα. Αυτή είναι μόνο η βασική αρχή της μεθόδου. Στην πράξη τα πράγματα είναι δύσκολα και απαιτείται γερή κατάρτιση, οργανωμένα εργαστήρια, πολλά πειράματα κλπ κλπ. Ειδικά στα ζώα η δυσκολία παραγωγής διαγονιδιακών ζώων έδωσε το έναυσμα για την περαιτέρω διερεύνηση των δυνατοτήτων κλωνοποίησης (μη βιάζεστε το κάθε τι στην ώρα του).

Θα σταματήσω εδώ γιατί φοβάμαι πως έδωσα πολλές έννοιες (όχι και εύκολες) με τη μία και θα σας έχουν δημιουργηθεί εύλογες απορίες τις οποίες θα χαρώ να συζητήσουμε (στα πλαίσια που έδωσα στην αρχή για να μη χαθεί η μπάλα).

[mariaserifos]

Xαιρετω τον platinum και χαιρετιζω την συνεχιζομενη προσπαθεια ενημερωσης μας για αυτο το φλεγον θεμα.Μηπως υπαρχει ευκαιρη η πληροφορια ,απο ποιους οργανισμους ,εχουν εισαχθει γονιδια στις ντοματες,ρυζι και καλαμποκι της MON**TO?

[Platinum]

Λόγω πρωτομαγιάς αναγκαστικά θα με συγχωρήσετε αν απαντήσω προς το τέλος της εβδομάδας μαζί με λίγες ακόμη πληροφορίες...

[Platinum]

Λοιπόν σε γενικές γραμμές τα γονίδια που ενσωματώνονται στα ΓΤ φυτά προέρχονται από κάποια βακτήρια και μύκητες στις περισσότερες των περιπτώσεων. Λόγω της μεγάλης γκάμας ΓΤ οργανισμών δεν είναι εύκολο να δώσουμε μια εξαντλητική λίστα. Τουλάχιστον να πω ότι η πιο γνωστή ΓΤ σόγια που κυκλοφορεί (Roundup Ready της Monsanto) έχει γονίδιο από ένα στέλεχος του κοινού στο έδαφος βακτηρίου Agrobacterium tumefasciens ενώ ένα από τα καλαμπόκια της ίδιας εταιρείας έχει γονίδιο από ένα υποείδος του βακτηρίου Bacillus thurigiensis. Να τονίσω εδώ ότι κακώς αναφέρουμε σχεδόν πάντα τη Monsanto ενώ όλες οι μεγάλες εταιρείες (πχ Aventis, DOW, Dupont, Pioneer, Syngenta, Zeneca, ο κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός) έχουν αναπτύξει ΓΤ φυτά. Προσοχή, δεν είναι όλα πιστοποιημένα για κυκλοφορία ή για σπορά σε όλα τα κράτη, δηλαδή μπορεί να αναπτυχθεί κάποιο ΓΤ φυτό αλλά να μην κυκλοφορήσει στην αγορά.
Φυσικά αν έχετε απορία για συγκεκριμένο οργανισμό ρωτήσετε με και θα προσπαθήσω να απαντήσω.