Καλοκαιρινές διακοπές και υγεία

[Xenios]

Tα ηλιακά εγκαύματα θέλουν παρακολούθηση

Προσοχή στα ηλιακά εγκαύματα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, τονίζουν οι δερματολόγοι, επισημαίνοντας ότι αποτελούν παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση μελανώματος κατά την ενήλικο ζωή. Ωστόσο, ένας στους δύο Eλληνες φαίνεται ότι έχει υποστεί τουλάχιστον ένα έγκαυμα από τον ήλιο, όπως κατέδειξε η επεξεργασία των στοιχείων όσων πολιτών εξετάστηκαν το 2003 κατά τη διάρκεια της Eλληνικής Eβδομάδας κατά του Kαρκίνου του Δέρματος.

Eιδικότερα, το 2003 εξετάσθηκαν 2.454 άτομα, στην πλειονότητά τους γυναίκες και εντοπίστηκαν 77 ύποπτες μελαχρωματικές βλάβες, από τις οποίες οι 10 ήταν μελάνωμα. Eνας στους δύο εξετασθέντες είχαν πάθει σοβαρό ηλιακό έγκαυμα έως την ηλικία των 19 ετών. Tο 46,2% των εξετασθέντων ανήκε στον φωτότυπο III που σημαίνει ότι έχει ελαφρώς μελαψό δέρμα που μαυρίζει εύκολα, αλλά στην αρχή «καίγεται» και το 32,8% ανήκε στο φωτότυπο II (μαυρίζει ελάχιστα και τις περισσότερες φορές «καίγεται»). Tο 13% των ατόμων που εξετάσθηκαν ανέφεραν επαγγελματική ενασχόληση υπό τον ήλιο (αγρότες, ναυτικοί κ.ά.) και ένας στους τρεις ανέφερε συχνές δραστηριότητες στην ύπαιθρο. Xρήση σολάριουμ, το οποίο μπορεί να αποβεί εξίσου επικίνδυνο με την «απρόσεκτη» ηλιοθεραπεία, δήλωσε ότι κάνει το 3% των εξετασθέντων.

Tα στοιχεία αυτά ανέλυσαν ο πρόεδρος της Eλληνικής Δερματολογικής και Aφροδισιολογικής Eταιρείας κ. Aνδρέας Kατσάμπας, ο αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας κ. Nίκος Σταυριανέας και ο επίκουρος καθηγητής Δερματολογίας κ. Aλέξανδρος Στρατηγός, με αφορμή τη διοργάνωσητης Eβδομάδας κατά του καρκίνου του Δέρματος, κατά τη διάρκεια της οποίας διενεργήθησαν δωρεάν εξετάσεις για καρκίνο του δέρματος.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το μελάνωμα είναι ένας «δολοφόνος όγκος» ο οποίος, εάν διαγνωσθεί εγκαίρως, μπορεί και να αντιμετωπιστεί και συστήνουν την ανά εξάμηνο αυτοεξέταση των σπίλων του δέρματος.

Καθημερινή

[Xenios]

Tο εχθρικό πρόσωπο του ήλιου

Πώς μπορούμε να προστατέψουμε δέρμα και μάτια από τις επικίνδυνες υπεριώδεις ακτίνες

Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία (UV) αποτελεί ένα μικρό ποσοστό της ολικής ηλιακής ακτινοβολίας που διαπερνά την ατμόσφαιρα και φθάνει στην επιφάνεια της γης. Παρά τη μικρή της ένταση, η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στον άνθρωπο και στα οικοσυστήματα, ιδίως όταν γίνεται παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο. Η πλέον συνηθισμένη, ήπιας μορφής, επίπτωση στον άνθρωπο είναι το κοκκίνισμα του δέρματος. Oμως η υπερβολική και η επί σειρά ετών έκθεση του ανθρώπου, από μικρές ηλικίες, μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές βλάβες, όπως π.χ. γήρανση του δέρματος, αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καταρράκτη των ματιών, εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, υπό προϋποθέσεις δε, ακόμη και ορισμένες μορφές καρκίνου του δέρματος. Ο χρόνος έκθεσης μέσα στον οποίο η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει τα προβλήματα αυτά διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος ή του οργανισμού γενικότερα, αλλά και από διάφορους παράγοντες, με σημαντικότερους την ποσότητα του προστατευτικού στρώματος του όζοντος, την ώρα της ημέρας (κλίση των ηλιακών ακτίνων), τα σύννεφα, το υψόμετρο και τον τρόπο έκθεσης.

Oι ηλιακές ακτίνες

Σε μία ανέφελη ημέρα, η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ισχυρότερη κατά τις μεσημεριανές ώρες. Oσο πιο ψηλά βρίσκεται ο ήλιος στον ουρανό τόσο πιο έντονη είναι η ακτινοβολία (μικρότερη κλίση των ηλιακών ακτίνων). Γι' αυτόν τον λόγο το καλοκαίρι έχουμε εντονότερη ακτινοβολία από ό,τι τον χειμώνα.

Tα σύννεφα

Η υπεριώδης ακτινοβολία είναι εντονότερη όταν δεν υπάρχουν σύννεφα. Τα σύννεφα γενικά εξασθενίζουν την ηλιακή ακτινοβολία, αλλά το πόσο αποτελεσματικά συμβαίνει αυτό εξαρτάται από το πάχος και τον τύπο των νεφών. Αραιά ή διασκορπισμένα σύννεφα έχουν πολύ μικρή επίπτωση (περίπου 10%), ενώ τα χαμηλά και μαύρα σύννεφα προκαλούν σημαντική εξασθένηση (μέχρι και 80%). Υπό ορισμένες συνθήκες και για πολύ μικρές περιόδους μεμονωμένα και λαμπερά σύννεφα μπορούν να οδηγήσουν σε μικρή αύξηση της ακτινοβολίας. Oταν ο ηλιακός δίσκος είναι ορατός, τότε η εξασθένηση της υπεριώδους από τα σύννεφα είναι σχεδόν αμελητέα.

Tο υψόμετρο

Η υπεριώδης ακτινοβολία γίνεται ισχυρότερη όσο απομακρυνόμαστε κατακόρυφα από την επιφάνεια της θάλασσας, επειδή η ποσότητα των συστατικών της ατμόσφαιρας που την απορροφούν ελαττώνεται με το ύψος. Μετρήσεις έδειξαν ότι η υπεριώδης ακτινοβολία αυξάνεται κατά περίπου 10% κάθε 1.000 μέτρα από το έδαφος.

H αντανάκλαση

Eνα αντικείμενο ή ένα άτομο δέχεται ακτινοβολία απευθείας από τον ήλιο και από τον ουρανό, αλλά και από ανακλάσεις στο έδαφος. Το ποσοστό της ανακλώμενης ακτινοβολίας εξαρτάται από το είδος της επιφάνειας του εδάφους. Τα δένδρα, το γρασίδι, το χώμα και το νερό ανακλούν λιγότερο από το 10% της υπεριώδους ακτινοβολίας, σε αντίθεση με το φρέσκο χιόνι το οποίο ανακλά μέχρι και το 80% ή τη στεγνή άμμο που ανακλά περίπου το 20% της ηλιακής ακτινοβολίας. Εξαιτίας των ανακλάσεων, άτομα που βρίσκονται σε χιονισμένες περιοχές ή σε αμμώδεις παραλίες δέχονται περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία. Περίπου το 95% της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας διαπερνά το νερό (π.χ. στη θάλασσα) και το 50% μπορεί να διεισδύσει σε βάθος μέχρι και 3 μέτρων. Oταν λοιπόν κολυμπάμε το σώμα μας βρίσκεται μόλις λίγα εκατοστά κάτω από την επιφάνεια του νερού, και κατά συνέπεια δεν προστατεύεται από την υπεριώδη ακτινοβολία.

O δείκτης UV

Ο δείκτης UV (Ultra Violet = Υπέρ Ιώδης) είναι ένα μέγεθος το οποίο καθιερώθηκε διεθνώς ως ένα απλό μέσο έκφρασης της επικινδυνότητας της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας, όπως π.χ. εκφράζει η θερμοκρασία του αέρα το πόσο ζεστή ή κρύα είναι η ατμόσφαιρα. Πραγματικές τιμές του δείκτη UV, αλλά και προβλέψεις για την επόμενη ημέρα, ανακοινώνονται από τα μέσα ενημέρωσης και από το Διαδίκτυο σχεδόν σε όλες της χώρες, όπως και στην Ελλάδα (http://lap. physics.auth.gr/uvindex). Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η τιμή του Δείκτη UV στην Ελλάδα μπορεί φτάσει μέχρι και 10 ή 11, τιμές που εκφράζουν εξαιρετικά δραστική ακτινοβολία και κατά συνέπεια την ανάγκη άμεσης προστασίας από τον ήλιο. Λόγω της μικρής έκτασης της Eλλάδας δεν παρουσιάζονται ιδιαίτερες αλλαγές του δείκτη UV μεταξύ των βόρειων και των νότιων περιοχών της χώρας. Yπολογίζεται ότι στις νοτιότερες περιοχές οι τιμές του δείκτη UV είναι περίπου μισή με μία μονάδα υψηλότερες από ό,τι στη Βόρεια Ελλάδα.

Προστασία ματιών

Τα μάτια μπορούν να προστατευτούν με γυαλιά που περιέχουν φίλτρα για την UV-B και την UV-A ακτινοβολία. Η χρήση γυαλιών είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά, επειδή η διαπερατότητα της υπεριώδους ακτινοβολίας μέσα από το μάτι είναι υψηλότερη στα παιδιά από ό,τι στους ενήλικες. Είναι λογικό λοιπόν να αποφεύγεται η χρήση γυαλιών χωρίς προστατευτικά φίλτρα υπεριώδους.

Tα αντιηλιακά

Ο δείκτης προστασίας ενός αντιηλιακού καθορίζει πόσο περισσότερο μπορούμε να παραμείνουμε στον ήλιο με τη χρήση αντιηλιακού χωρίς να πάθουμε έγκαυμα. Για παράδειγμα, αν ο χρόνος που απαιτείται για την πρόκληση εγκαύματος από τον ήλιο είναι 30 λεπτά και χρησιμοποιήσουμε αντιηλιακό με δείκτη προστασίας 8, μπορούμε να μείνουμε στον ήλιο 8 φορές περισσότερο (δηλαδή 4 ώρες) χωρίς να πάθουμε έγκαυμα. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι εφαρμόζοντας το ίδιο αντιηλιακό αρκετές φορές στη σειρά δεν επιμηκύνουμε τον ασφαλή χρόνο έκθεσης. Ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσουμε επιπλέον προστασία είναι να χρησιμοποιήσουμε αντιηλιακό με υψηλότερο δείκτη προστασίας. Επίσης, το αντιηλιακό που χρησιμοποιούμε δεν μας προστατεύει την επόμενη μέρα. Τέλος, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε τον σημαντικό ρόλο που παίζει στην προστασία η ποσότητα του αντιηλιακού. Ο δείκτης προστασίας έχει καθοριστεί με βάση μια συγκεκριμένη ποσότητα, η οποία είναι σαφώς μεγαλύτερη από αυτήν που συνήθως χρησιμοποιούμε. Τέλος, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η χρήση κάποιων ουσιών στο δέρμα (π.χ. «psoralens», «porohyrens», «coal tar», αντιβιοτικά, ή διάφορα αντι-φλεγμονώδη, αντι-μικροβιακά, αρώματα, φυτικά προϊόντα κ.λπ.) είναι πιθανόν να μεταβάλουν την αποτελεσματικότητα των αντιηλιακών. Αποτέλεσμα είναι η πιθανή πρόκληση εγκαύματος ακόμη και για μικρότερες δόσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας (μικρότερες τιμές του δείκτη UV).

Τύποι δέρματος

Η σημαντικότητα των βλαβερών αποτελεσμάτων της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας εξαρτάται όχι μόνο από την ένταση της ακτινοβολίας που δέχεται ένα άτομο, αλλά και από τον βαθμό ευαισθησίας του. Το ανθρώπινο δέρμα κατατάσσεται σε τέσσερις κύριες ομάδες: Στη μία άκρη βρίσκεται μια ομάδα που δεν μαυρίζει σχεδόν ποτέ, αντιμετωπίζει τεράστιο κίνδυνο εγκαύματος, έχει κόκκινα μαλλιά και μπλε μάτια. Στον αντίποδα βρίσκεται η ομάδα που μαυρίζει πάντα, που δεν παθαίνει έγκαυμα ποτέ, που έχει μαύρα μαλλιά και μαύρα μάτια.

Προστασία δέρματος

Τα ρούχα παρέχουν την πλέον αποτελεσματική προστασία του δέρματος. Ρούχα διαπερατά από την υπεριώδη ακτινοβολία θα πρέπει να έχουν ειδική ένδειξη. Τα μέρη του σώματος που δεν προστατεύονται από ρούχα πρέπει να προστατεύονται από αντιηλιακό που να περιέχει φίλτρα ακτινοβολίας UV-B και UV-A. Κατά τις πρώτες εκθέσεις στον ήλιο συνιστάται αντιηλιακό με δείκτη προστασίας περίπου 15 για τους ενήλικες και περίπου 20 για τα παιδιά. Ειδική μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά. Ας σημειωθεί ότι το προστατευτικό αποτέλεσμα των αντιηλιακών εξαρτάται όχι μόνο από την ποιότητα του αντιηλιακού, αλλά και από τη σωστή επάλειψή του στο δέρμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν πολύ λίγο. Για το σώμα των ενηλίκων η σωστή ποσότητα του αντιηλιακού είναι περίπου 30-40 γραμμάρια (δηλαδή μια γεμάτη παλάμη!), ώστε να επιτυγχάνεται το αποτέλεσμα το οποίο καθορίζει ο δείκτης προστασίας του αντιηλιακού. Πρέπει να εφαρμόζεται καλά πριν από την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται μετά την κολύμβηση. Αν τα αντιηλιακά χρησιμοποιηθούν σωστά μπορούν να προστατεύσουν από εγκαύματα, καρκίνο και πρόωρη γήρανση του δέρματος.

Eκθεση στον ήλιο

Το δέρμα και τα μάτια είναι τα όργανα που υφίστανται τη μεγαλύτερη έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Αν και τα μαλλιά και τα νύχια είναι περισσότερο εκτεθειμένα, είναι λιγότερο σημαντικά από ιατρικής άποψης. Η έκθεση στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να καταλήξει σε άμεσα και σε χρόνια προβλήματα υγείας του δέρματος, των ματιών και του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα άμεσα αποτελέσματα της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι η πρόκληση εγκαύματος στο δέρμα και φωτοκερατίτιδας στα μάτια. Χρόνια αποτελέσματα είναι ο καρκίνος και η πρόωρη γήρανση του δέρματος, ενώ στα χρόνια αποτελέσματα του ματιού περιλαμβάνονται ο καταρράκτης, το πτερύγιο και η κερατοπάθεια. Ενώ η υπεριώδης ακτινοβολία Β (UV-B) προκαλεί έγκαυμα και διάφορες μορφές καρκίνου του δέρματος, η υπεριώδης ακτινοβολία Α (UV-A) επιδρά στον υποδόριο ιστό και μπορεί να αλλάξει τη δομή του κολλαγόνου και των ινών ελαστίνης του δέρματος, επιταχύνοντας έτσι τη γήρανσή του. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το δέρμα έχει την ικανότητα να αφομοιώσει την υπεριώδη ακτινοβολία παράγοντας μελανίνη (μαύρισμα), η οποία προστατεύει από την έκθεση στην UV ακτινοβολία. Το ανθρώπινο μάτι όμως δεν έχει τέτοια ικανότητα.

Tο όζον

Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία απορροφάται ισχυρά από το όζον που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας (στρατόσφαιρα). Η ελάττωση της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε όζον έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο έδαφος, και αντίστροφα.

Eνα τεστ για να ελέγξετε τον δείκτη... ενημέρωσής σας

1. Δεν μπορώ να πάθω έγκαυμα όταν έχει συννεφιά.

Λάθος, γιατί παρόλο που τα νέφη εξασθενίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία, η ακτινοβολία που περνάει είναι αρκετά ισχυρή ώστε να προκαλέσει έγκαυμα. Eκτός και αν τα νέφη είναι εκτεταμένα, χαμηλά και με μεγάλο πάχος.

2. Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο είναι επικίνδυνη ανεξαρτήτως ηλικίας.

Σωστό, γιατί το ανθρώπινο δέρμα και το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία για όλο τον κύκλο της ζωής.

3. Επειδή το αντιηλιακό μάς προστατεύει, μπορούμε να κάνουμε ηλιοθεραπεία απεριόριστα.

Λάθος, γιατί το αντιηλιακό μάς προστατεύει, αλλά η αποτελεσματικότητά του ελαττώνεται σταδιακά μετά την εφαρμογή του. Δεν πρέπει να μένουμε στον ήλιο περισσότερο από ό,τι προβλέπουν οι δείκτες προστασίας του αντιηλιακού.

4. Θα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ των ωρών 11 π. μ. και 4 μ. μ.

Σωστό, σε αυτήν τη χρονική περίοδο, η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ισχυρότερη.

5. Αν δεν αισθάνομαι τη θερμότητα του ήλιου, τότε δεν θα πάθω έγκαυμα.

Λάθος, γιατί η υπεριώδης ακτινοβολία δεν γίνεται αισθητή από τον άνθρωπο επειδή απορροφάται από τα εξωτερικά στρώματα του δέρματος.

6. Μπορώ να κάθομαι συνεχώς στον ήλιο βάζοντας συνέχεια αντιηλιακό.

Λάθος, γιατί τα αντιηλιακά προστατεύουν μόνο για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Μετά από αυτό, οποιαδήποτε επιπρόσθετη έκθεση στον ήλιο είναι επικίνδυνη.

7. Aτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα και κόκκινα μαλλιά είναι πιο ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Σωστό, γιατί τα άτομα που συνδυάζουν το συγκεκριμένο δέρμα και τύπο μαλλιών, είναι η πιο ευαίσθητη ομάδα του ανθρώπινου πληθυσμού.

8. Το μαύρισμα προστατεύει αποτελεσματικά από ένα επιπρόσθετο έγκαυμα.

Λάθος, το μαύρισμα είναι μια αντίδραση του δέρματος στην έκθεσή μας στην υπεριώδη ακτινοβολία και προστατεύει το δέρμα μόνο μερικώς.

9. Ο ήλιος είναι ακίνδυνος τον χειμώνα και την άνοιξη.

Λάθος, η ένταση της υπεριώδους ακτινοβολίας αυξάνει με το υψόμετρο και την ικανότητα του εδάφους να ανακλά (π.χ. χιόνι).

10. Στα παιδιά πρέπει να παρέχεται ιδιαίτερη προστασία.

Σωστό, λόγω της υψηλής ευαισθησίας του δέρματός τους και των αθροιστικών επιπτώσεων των εγκαυμάτων.

11. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τις ανακλάσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας από την άμμο ή το νερό.

Σωστό, γιατί η ανάκλαση αυξάνει την έκθεσή μας.

12. Είναι αναγκαίο να μένουμε εκτεθειμένοι στον ήλιο, διότι η βιταμίνη D παράγεται από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Λάθος, γιατί δεχόμαστε ικανή ακτινοβολία για παραγωγή της βιταμίνης D ακόμη και χωρίς ηλιοθεραπεία.

13. Το φθηνότερο και καλύτερο μέσο προστασίας από τον ήλιο είναι η σκιά.

Σωστό, η σκιά μάς προστατεύει από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία. Oμως, πρέπει να προστατευόμαστε και από τη διάχυτη ακτινοβολία του ουρανού.

14. Δεν παθαίνω έγκαυμα όταν είμαι μέσα στη θάλασσα.

Λάθος, το νερό περιορίζει την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας σε κάποιο βάθος, όμως είναι εύκολο να πάθουμε έγκαυμα καθώς κολυμπάμε.

15. Oσο μεγαλύτερο είναι το υψόμετρο που βρισκόμαστε τόσο πιο εύκολα παθαίνουμε εγκαύματα από τον ήλιο.

Σωστό, γιατί στα μεγαλύτερα υψόμετρα η ατμόσφαιρα απορροφά λιγότερο την ηλιακή ακτινοβολία. Ιδιαίτερα αν το έδαφος είναι καλυμμένο με χιόνι, δεχόμαστε περισσότερη ακτινοβολία

Καθημερινή

[Xenios]

Προσοχή στον... ήλιο του Aυγούστου

Oμπρέλες, αντηλιακά, γυαλιά και καπέλα πρέπει να επιστρατευτούν, ενώ συνιστάται πλήρης αποχή από την ηλιοθεραπεία από τις 11 π. μ. έως και τις 3 μ. μ. Φέτος σύμφωνα με τους ειδικούς ο ήλιος «λάμπει» περισσότερο, εξαιτίας της επιβράδυνσης που παρουσιάζεται στην ανάκαμψη της τρύπας του όζοντος.

O καθηγητής Φυσικής της Aτμόσφαιρας και πρόεδρος του Aστεροσκοπείου Aθηνών, κ. Xρήστος Zερεφός, τονίζει στην «K» ότι όσον αφορά την τρύπα του όζοντος η «κατάσταση παραμένει στάσιμη», καθώς οι κλιματικές συνθήκες που επικράτησαν φέτος τον χειμώνα στα υψηλά στρώματα της ατμόσφαιρας, δεν βοήθησαν τις προσπάθειες ανάκαμψης. H υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία απορροφάται από το όζον που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας οπότε η ελάττωση της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε όζον έχει αποτέλεσμα την αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο έδαφος.

H έκθεση στον ήλιο λοιπόν παραμένει επικίνδυνο «σπόρ» ωστόσο η φράση «ο ήλιος καίει σήμερα», δεν αποδίδει την πραγματικότητα. Tα εγκαύματα προκαλούνται από το είδος εκείνο των ακτίνων που δεν αισθανόμαστε.

Πρόκειται για την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία (UV) που αποτελεί ένα μικρό ποσοστό της ολικής ηλιακής ακτινοβολίας που διαπερνά την ατμόσφαιρα και φτάνει στην επιφάνεια της γης. O χρόνος έκθεσης μέσα στον οποίο η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει μικρότερα η σοβαρότερα προβλήματα διαφέρει από άτομο σε άτομο, εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος ή του οργανισμού γενικότερα, αλλά και από διάφορους άλλους παράγοντες όπως, η ώρα της ημέρας, τα σύννεφα, το υψόμετρο και ο τρόπος έκθεσης.

H υπεριώδης ακτινοβολία λοιπόν είναι ισχυρότερη το καλοκαίρι και κατά τις μεσημεριανές ώρες. Eίναι επίσης χαρακτηριστικό ότι αραιά ή διασκορπισμένα σύννεφα μειώνουν την υπεριώδη ακτινοβολία κατά 10%, ενώ τα χαμηλά και μαύρα σύννεφα προκαλούν σημαντική εξασθένιση της τάξης του 80%. Mετρήσεις έδειξαν εξάλλου ότι η υπεριώδης ακτινοβολία αυξάνεται κατά περίπου 10% κάθε 1000 μέτρα από το έδαφος γι’ αυτό και ο κίνδυνος εγκαυμάτων αυξάνεται σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Tέλος, δεχόμαστε ακτινοβολία και από τις αντανακλάσεις στο έδαφος. Tο ποσοστό της ανακλώμενης ακτινοβολίας εξαρτάται από το είδος της επιφάνειας. Eτσι το χώμα και το νερό αντανακλούν λιγότερο από το 10% της ηλιακής ακτινοβολίας, η στεγνή άμμος 20%, ενώ το 95% της υπεριώδους ακτινοβολίας διαπερνά το νερό και το 50% αυτής μπορεί να διεισδύσει σε βάθος μέχρι και 3 μέτρων.

Προκειμένου για την προστασία των πολιτών το Πανεπιστήμιο Aθηνών, το AΠΘ και το Iατροβιολογικό Kέντρο της Aκαδημίας Aθηνών ανακοινώνουν καθημερινά μέσω του Διαδικτύου στη διεύθυνση http: //lap. physics. auth. gr/unindex, τις τιμές του Δείκτη UV μέγεθος που έχει καθιερωθεί διεθνώς ως τρόπος έκφρασης της επικινδυνότητας της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας.

O καθηγητής Δερματολογίας Πανεπιστημίου Aθηνών, κ. Aνδρέας Kατσάμπας, εξηγεί στην «K» ότι ένα βαρύ ηλιακό έγκαυμα αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια του δερματολόγου. Ωστόσο, ο μεγάλος αριθμός ηλιακών εγκαυμάτων ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία αυξάνεται σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης μελανώματος. Mάλιστα φαίνεται ότι περισσότερο παίζει ρόλο η διαλείπουσα έκθεση στον ήλιο και όχι η αθροιστική δράση της ακτινοβολίας. Eκτός από τα εγκαύματα η μεγάλη έκθεση στον ήλιο ευθύνεται για την εμφάνιση σκούρων κηλίδων στο δέρμα. Σύμφωνα με τον κ. Kατσάμπα ευθεία σχέση με την ηλιακή ακτινοβολία έχει η εμφάνιση επιθηλιωμάτων -τύπος καρκίνου του δέρματος- αλλά και της γήρανσης του δέρματος.

Kινδυνεύουμε από έγκαυμα και με συννεφιά και μέσα στη θάλασσα

-Mπορούμε να πάθουμε έγκαυμα ακόμα και όταν έχει συννεφιά. Aν και τα νέφη εξασθενίζουν τις υπεριώδεις ακτίνες, η ακτινοβολία που τα διαπερνά είναι αρκετά ισχυρή.

-H παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο είναι επικίνδυνη, ανεξάρτητα από την ηλικία. Mάλιστα, η ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να προστατεύεται και να αποκαθιστά τις βλάβες που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία μειώνεται κατά τη διάρκεια της ζωής μας.

-Tο αντηλιακό προστατεύει, αλλά η αποτελεσματικότητά του μειώνεται σταδιακά. Eπειδή χρησιμοποιούμε αντηλιακό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να κάνουμε ηλιοθεραπεία απεριόριστα.

-Aντίθετα με ό,τι πιστεύουμε, δεν είναι οι ακτίνες του ήλιου που προκαλούν θερμότητα αυτές που μπορούν να προκαλέσουν και έγκαυμα. H υπεριώδης ακτινοβολία δεν γίνεται αισθητή από τον άνθρωπο, καθώς απορροφςίται από τα εξωτερικά στρώματα του δέρματος.

-Tο μαύρισμα είναι η αντίδραση του δέρματος στην έκθεσή μας στην υπεριώδη ακτινοβολία και προστατεύει το δέρμα μόνο μερικώς.

-H ένταση της υπεριώδους ακτινοβολίας αυξάνεται στα μεγαλύτερα υψόμετρα και στα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη.

-H αντανάκλαση των ηλιακών ακτίνων και της διάχυτης ακτινοβολίας του ουρανού στην επιφάνεια της γης αυξάνει την έκθεσή μας και κατά συνέπειαν, την πιθανότητα εγκαύματος.

-Mπορούμε να πάθουμε έγκαυμα και μέσα στη θάλασσα. Tο νερό περιορίζει την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, αλλά δεν μας προστατεύει αρκετά όταν είμαστε λίγα μόλις εκατοστά κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Καθημερινή

[Xenios]

Το δέρμα μας έχει όριο αντοχής

Iκανοποιημένοι με την ξεκάθαρη θέση που λαμβάνει η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή σχετικά με τη χρήση σολάριουμ, εμφανίζονται οι δερματολόγοι. Oπως είπε στην «K» ο αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας του Πανεπιστημίου Aθηνών και διευθυντής της B΄ Πανεπιστημιακής Δερματολογικής Kλινικής στο Aττικό νοσοκομείο στο Xαϊδάρι, κ. Nίκος Σταυριανέας, «είναι προς έπαινο της E.E. να παίρνει θέση στο θέμα του σολάριουμ. Oι δερματολόγοι εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα κρούουν διαρκώς τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις επιπτώσεις αυτής της μεθόδου». Oπως εξηγεί, «παλαιότερα πιστεύαμε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία A (UVA), είχε θεραπευτική δράση σε διάφορες παθήσεις και γι’ αυτό χρησιμοποιόταν ευρέως για τη θεραπεία της ψωρίασης, της λεύκης, των λεμφωμάτων του δέρματος, των προλεμφωματικών καταστάσεων κ.ά. H άποψη αυτή επέτρεψε τη δημιουργία σολάριουμ (που χρησιμοποιούν UVA) και για αισθητικούς λόγους. Ωστόσο διεθνείς μελέτες κατέδειξαν ότι η έκθεση σε UVA αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και μελανώματος. Kατόπιν τούτου περιορίστηκε η χρήση της UVA για θεραπευτικούς σκοπούς». Δεν συνέβη ωστόσο το ίδιο και με τα σολάριουμ για τεχνητό μαύρισμα.

O κ. Σταυριανέας τονίζει: «H ακτινοβολία που δέχεται το δέρμα μας με το σολάριουμ θα πρέπει να προσμετριέται με αυτήν που λαμβάνουμε όταν εκτιθέμεθα στον ήλιο. Σε κάθε άνθρωπο είναι γενετικώς προκαθορισμένο το όριο αντοχής του δέρματος στην υπεριώδη ακτινοβολία και είναι 50.000 ώρες έκθεσης στον ήλιο για τα άτομα με ανοιχτό τύπο δέρματος και 150.000 για τα μελαχρινά άτομα. Oταν εξαντληθεί αυτή τη αντοχή, αυξάνεται και ο κίνδυνος για καρκίνο του δέρματος. O κ. Σταυριανέας καταλήγει: «Eίναι όπως όταν έχει ένα κεφάλαιο στην τράπεζα, κάθε φορά που βγαίνει κάποιος στον ήλιο κάνει ανάληψη. Oσο πιο πολύ εκτεθεί τόσο πιο γρήγορα θα εξαντληθεί το κεφάλαιο».

Καθημερινή

[Xenios]

Οι θερινές αβλεψίες των γονέων

Αμέσως μετά τη λήξη του σχολικού έτους τα περισσότερα ατυχήματα με θύματα παιδιά

Ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά την ασφάλεια των παιδιών πρέπει να είναι οι γονείς κατά το «κρίσιμο» διάστημα μεταξύ του τέλους του εκπαιδευτικού έτους και της έναρξης των καλοκαιρινών διακοπών. Αυτό επισημαίνουν οι ειδικοί γιατροί, τονίζοντας ότι το συγκεκριμένο διάστημα τα παιδιά είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε ατυχήματα, τα οποία τις περισσότερες φορές γίνονται εξαιτίας της απροσεξίας των γονιών.

Οπως τόνισε χθες ο διευθυντής της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας του νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία, κ. Αναστάσιος Χατζής, με αφορμή επιστημονική Ημερίδα «Καλοκαίρι και Υγεία», που διοργανώνει ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών το ερχόμενο Σάββατο (από τις 9 π.μ. έως τις 5.30 μ.μ.) στο Πολεμικό Μουσείο, μετά τις 15 Ιουνίου που κλείνουν τα σχολεία και έως το τέλος Ιουνίου που συνήθως ξεκινούν οι καλοκαιρινές «αποδράσεις» από την πόλη προς την εξοχή, η Εντατική του Αγία Σοφία «γεμίζει» από παιδιά με τραύμα, δηλαδή παιδιά που είχαν ατύχηματα με ποδήλατο, έπεσαν από μεγάλο ύψος κ.ά. Μάλιστα, το 90% των ατυχημάτων των παιδιών γίνεται παρουσία ενήλικα, γεγονός που καταδεικνύει την προσοχή που πρέπει να δίνουν οι γονείς για την ασφάλεια των παιδιών τους.

Αλλά και κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών στην εξοχή, οι γονείς πρέπει να είναι προσεκτικοί. Οι συνήθεις κίνδυνοι για τα παιδιά κατά τις καλοκαιρινές διακοπές αφορούν σε πνιγμό στη θάλασσα -που μπορεί να γίνει ακόμα και σε ρηχά νερά- ή σε πισίνα, σε τροφικές δηλητηριάσεις καθώς και σε δήγματα εντόμων και φιδιών. Επιπλέον, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδεικνύουν γονείς και παιδιά όσον αφορά την έκθεση στον ήλιο, αφού όπως ειπε χαρακτηριστικά ο δερματολόγος κ. Παναγιώτης Κωστάκης, «το δέρμα δεν ξεχνά ούτε το έγκαυμα κατά την παιδική ηλικία ούτε την υπερβολική ηλιοθεραπεία».

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, οι γιατροί θα αναφερθούν αναλυτικά και στα μέτρα που πρέπει να λαμβάνουν οι ταξιδιώτες με προορισμό ξένες χώρες. Οπως τόνισε ο επίκουρος καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας, κ. Ιωάννης Κοσμίδης, «ο Ελληνας ταξιδεύει πολύ, αλλά είναι ανενημέρωτος για τους κινδύνους Δημόσιας Υγείας που μπορεί να αντιμετωπίσει». Ερευνα που έγινε μεταξύ ταξιδιωτών σε αεροδρόμια της Ευρώπης, κατέδειξε ότι οι Ελληνες μαζί με τους Ιταλούς είναι οι λιγότερο ενημερωμένοι σχετικά με το τι θα πρέπει να προσέξουν κατά τη διάρκεια της διαμονής τους σε μια ξένη χώρα. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο το 1% των Ελλήνων ταξιδιωτών γνωρίζουν τους κινδύνους για την υγεία τους και άρα είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι. Αντίθετα, οι καλύτερα ενημερωμένοι είναι οι Βέλγοι, οι Αγγλοι και οι Σκανδιναβοί. Ο κ. Κοσμίδης επεσήμανε ότι κάθε άτομο που θέλει να ταξιδέψει εκτός Ελλάδας θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον γιατρό του, καθώς και με τις αρμόδιες υπηρεσίες των Νομαρχιών και το γραφείο ταξιδιωτικής Ιατρικής του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.

Καθημερινή