Περί της στάσεως του νοός εν τη προσευχή - μοναχού Μαρκέλλου Καρακαληνού
Η επισκίασις της χάριτος του Αγίου Πνεύματος χαρίζει εις τον νουν φωτισμόν κατά την δεκτικότητα και καθαρότητα της ψυχής και τότε ο νους απλανώς και αμετεώριστα ίσταται εν τη προσευχή, η δε καρδία δονείται εκ της ευχής και χαίρεται.
Επακολουθούν και άλλα ενεργήματα της ευχής κατά την ώραν αυτήν τα οποία δέχεται η ψυχή μετά πολλής ταπεινώσεως, διότι είναι δώρα της αγαθότητος του Θεού και όχι τίποτε το ιδικόν της. Δίδονται δε διά να γυμνάσουν και παρηγορήσουν την ψυχήν διά να ίσταται με υπομονή εις τον αγώνα της καθαρότητος και να βιάζεται διαρκώς, διά να απολαμβάνη την αγάπην του Θεού.
Το φως το οποίον δέχεται ο νους εις τον Ναόν καλύπτει το φως των κηρίων και τον άλλον φωτισμόν του Ναού. Όλα δε τα τελούμενα εν τω ναώ αποκτούν μίαν πνευματικήν υπόστασιν. Ιδιαίτερα κατανοούνται τα ψαλλόμενα τροπάρια και οι αναγνώσεις του ψαλτηρίου.
Ο νους θεωρεί απλανώς και ίσταται αμετακίνητος και χαίρει χαράν μυστικήν και ανεκλάλητον. Το φως αυτό το οποίο καλύπτει τον νουν, τον κάνει να αισθάνεται εις ένα άλλον ναόν πνευματικόν.
Κατά παρόμοιον τρόπον το φως αυτό του νοός, όταν ευρίσκεται εις την φύσιν, βλέπει αυτήν ανακαινισμένην και αντιλαμβάνεται πως θα μετασχηματισθή αυτή εις τον μέλλοντα αιώνα κατά τον λόγον της Γραφής (Αποκάλυψις κα' 1 καί Β' Πέτρου κεφ. Γ' 10-13). Ο νους τότε ενούται μετά της φύσεως και δεν θέλει να αποσπασθή από την δοξολογίαν αυτής.
Όταν δε ο νους στραφή εις το ένδον της ψυχής βλέπει το σκότος των πονηρών συγκαταθέσεων και λογισμών και ταπεινούται από την επίγνωσιν της ελεεινότητος αυτού. Η ταπείνωσις αυτή τον κρατά κάτω στη γη και δεν κινδυνεύει να πέση από κενοδοξία, διότι βλέπει ποίος είναι.
Αισθάνεται προσέτι και την αποκαραδοκίαν της κτίσεως η οποία λαχταρά με αγωνία να ιδή τους υιούς του Θεού να λάμπουν με την δόξαν του Αγίου Θεού, δια να υποταχθή εις αυτούς (Ρωμαίους η', 19).
«Η γαρ αποκαραδοκία της κτίσεως την αποκάλυψιν των υιών του Θεού απεκδέχεται. Τη γάρ ματαιότητι η κτίσις υπετάγη, ουχ εκούσα, αλλά διά τον υποτάξαντα επ' ελπίδι ότι και αύτη η κτίσις ελευθερωθήσεται από της δουλείας της φθοράς εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού» (Ρωμαίους η' 19-22).
-----------
περί νοεράς προσευχής περί νήψεως και προσοχής νοός - Νικηφόρου Αγιορείτου και άλλων πατέρων (τύπωσις 1852)